SketchUp gebruikt voor realisatie biotoop in Amsterdam

Beeldend kunstenaar Leonard van Munster is bezig om in Amsterdam een heuse biotoop te realiseren. Hierbij wordt er een glazen stolp over een stuk natuurgebied geplaatst, zodat het zowel als atelier als een plek om te experimenteren gebruikt kan worden. De biotoop wordt een inspirerende en dynamische binnenruimte, want de vegetatie groeit binnenin gewoon door en reageert op de seizoensveranderingen. De kunstwerken die er gemaakt worden, reageren op de veranderende samenleving.

Om dit project in Ams­ter­dam te kun­nen verwezenlijken heeft Leonard van Munster een kavel gepacht, precies op de grens van een industriegebied en het natu­ur­reser­vaat Spaarn­woude. Voor de uitwerking van zijn plannen heeft hij veelvuldig SketchUp Pro gebruikt. Tijd om eens nader met Leonard en zijn project kennis te maken!

Vertel eens wat meer over jezelf en je achtergrond.
“Tijdens mijn opleiding aan de Rietveld Academie ben ik met P. du Bois en M. Klaverstein het collectief DEPT gestart. Het collectief werd een succes en de opdrachten waren zeer divers. Door uiteenlopende meningen zijn we in 2001 uit elkaar gegaan en heb ik mij als kun­ste­naar in Ams­ter­dam geves­tigd. In bin­nen– en buiten­land realiseer ik kunst­werken in de pub­lieke ruimte. De kunst­werken die ik maak zijn vaak erg groot en staan mid­den in de samen­lev­ing.”

Alhoewel de biotoop in de buitenruimte staat, doe je hier eigenlijk het tegenovergestelde?
“Dat klopt; de kunstwerken die ik maak staan in de openbare ruimte, het leek mij interessant om de openbare ruimte mijn atelier in te halen. Door een stolp over een natu­ur­land­schap te plaat­sen wordt deze buiten­ruimte ineens een bin­nen­ruimte. De Biotoop die er ontstaat wordt een kunst­werk in zichzelf. Hier­door heeft het er alle schijn van dat men door deze overkap­ping de sit­u­atie bin­nen wil con­serveren en behouden. Zoals een muse­aal beeld dat onder een glazen stolp geplaatst is, ter bescherming van invloe­den van buite­naf.

Echter deze natu­urlijke bin­nen­ruimte zal bli­jven groeien en veran­deren, onder invloed van dag en nacht en onder invloed van de jaar­geti­j­den. De kunst­werken en samen­werkin­gen die er plaatsvin­den, zijn al even zo veran­der­lijk en zullen inspe­len op sociale en maatschappelijke vraagstukken.”

Je beschrijft de biotoop als een groot “canvas”. Kun je uitleggen wat je daarmee bedoelt?
“Zie het als een schilderij waarbij de schilder er steeds weer met witte verf overheen kan gaan, zodat hij weer opnieuw kan beginnen. Zo ook hier, maar dan driedimensionaal: er zullen bouwwerken en landschappen ontstaan die net zo goed weer op de schop kunnen.”

Kun je ons iets meer vertellen over de indeling van de ruimte?
“Het gehele terrein beslaat 750 m2 waarop ik het overdekte gebied van 12 bij 40 meter en 6 meter hoog bouw. Binnenin realiseer ik in samenwerking met ‘Broedplaats Amsterdam’ ook een aantal mini-ateliers, voor andere (beginnende) kunstenaars of artists in residence.

De rest van de ruimte wordt mijn experimenteerruimte waar nieuwe projecten bedacht en gebouwd worden of waar kunstwerken die terugkomen van exposities worden gerecycled. Af en toe kan er een struik weggehakt worden om plaats te maken voor een tijdelijk nieuw bouwwerk of groot object. De basis van de inrichting wordt een natuurlandschap grenzend aan het onwerkelijke / paradijselijke, schurend tegen kitsch en echt natuurschoon. Zo zullen echte tropische planten als Olifantsoor groeien naast Nederlands onkruid als Nachtschade of kunstmatig gefabriceerde plastic clones uit China. Iets verderop wordt een beekje aangelegd waarin een waterval vanaf een rotspartij naar beneden klettert.

Halverwege verrijst er een berg met daar bovenop een pittoresk huisje. Was dit werk, door de setting, eerst een werk van protest, nu roept het een gevoel van verlangen op.”

Tegenwoordig is duurzaamheid heel belangrijk. Hoe sluit dit project daar op aan?
“Ned­er­land wil graag voorop lopen in duurzaam wonen, werken en leven. Het plan sluit aan bij de bewustwording in onze samen­lev­ing om na te denken over onze toekomst. Het gehele gebouw zal worden opgebouwd uit herbruikbare materialen, zoals glas en aluminium (Cradle to Cradle). De kas­ruimte werkt daarbij als energiebron: ‘s win­ters kan de warmere lucht in de kas gebruikt wor­den om de kleine (atelier)units in de binnenruimte te verwarmen en het regenwater kan worden hergebruikt voor bijvoorbeeld de toiletten. De gemeente Amsterdam is ent­hou­si­ast over het duurzame ontwerp van de biotoop en heeft daarom toestem­ming gegeven om het ontwerp wel­standsvrij te laten bouwen. Ik heb Kassenbouwer Gakon ingeschakeld om het bouwwerk te realiseren. Gakon is een interessant bedrijf dat ook al eens een drijvende kas gebouwd heeft.”

Het mag welstandsvrij gebouwd worden, maar hoe sluit project toch aan op de omgeving?
“De tegenstellingen in dit gebied zijn heel groot. Het kavel ligt op ‘de Heining’, één van de laatste industriële ravelrandjes die Amsterdam rijk is, en het terrein grenst aan natuurreservaat Spaarnwoude, waar Kop­nikpaar­den en Schotse hoog­lan­ders grazen. De vegetatie in de biotoop sluit goed aan bij de natuurlijke omgeving. De rokende schoorsteen en de puntdaken van de kas refereren aan het industriële karakter van ‘de Heining’.”

Zoals jij al aangeeft, zien we in het ontwerp een grote schoorsteen. Dat is toch niet echt duurzaam?
“Dit oude sym­bool voor vooruit­gang en wel­vaart, staat nu voor vervuil­ing en verkwisting. Vroeger was je helemaal de man als je rokende schoorstenen had, tegenwoordig is het ‘not done’. Iedereen heeft het over duurzaam leven maar niemand wil echt een stapje achteruit doen. De rokende schoorsteen laat je nadenken over onze “maak­bare” toekomst. Het sluit aan bij de bewustwording in onze samenleving om na te denken over de offers die men hiervoor moet doen. Door de Corona-crisis (2020) lag het vliegverkeer stil. Zonder deze crisis was het absoluut niet gelukt om ook maar één vliegtuig aan de grond te houden of te minderen. Het effect is gelijk merkbaar. Mooie strakke blauwe luchten zonder overvliegend geronk.

Naar mijn mening is een schoorsteen industrieel erfgoed. Stonden er vroeger duizenden van deze fabrieksschoorstenen door heel Nederland, heden ten dage zijn er nog maar weinig overgebleven. Ik heb Stichting fabrieksschoorstenen STiF benaderd, of het mogelijk is om een schoorsteen te redden en te herplaatsen. Dit blijkt onbetaalbaar. Nu ben ik aan het onderzoeken of ik een schoorsteen kan vervaardigen die niet van echt te onderscheiden is.”

Nu lijkt ons dit een kostbaar project. Hoe kom je aan de financiële middelen?
“Ik leef van de kunstprojecten die ik realiseer en spaar om eigen projecten te kunnen uitvoeren.

Soms krijg ik een subsidie van bijvoorbeeld het Mondriaanfonds of is er een bedrijf dat sponsort. Zo heeft Lapidus holding een gulle bijdrage geleverd om het project te kunnen realiseren en sponsort Design8 al jaren met SketchUp Pro om mijn ideeën te visualiseren. De kavel pacht ik van de gemeente Amsterdam en het atelier in de biotoop zal ik zelf financieren. Bureau Broedplaats draagt bij aan de bouw van een aantal ateliers, zodat deze voor een lage prijs gehuurd kunnen worden.

Het is geen vetpot als kunstenaar, vooral ook omdat ik geen verkoopbaar werk maak dat past boven de bank. Het werk dat ik maak staat juist in de openbare ruimte en is voor iedereen gratis te bezichtigen.

De grote bin­nen­ruimte waar het exper­i­mentele kun­st­land­schap ver­ri­jst, is het deel dat ik zelf niet kan dra­gen. Dit bin­nenge­bied met de mogelijkhe­den die het biedt, is juist het belan­grijk­ste en inter­es­santste onderdeel van het Biotoop project. Om dit te kunnen realiseren ben ik een crowdfunding gestart. Als sponsor kun je bijvoorbeeld een plant in de biotoop adopteren of een photoprint van een kunstwerk. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden op de website voordekunst.nl/.”

Onder andere SketchUp is een gift geweest van ons aan jou. Hoe heb je dit ingezet in dit project?
“Het hele ontwerp van de biotoop heb ik getekend in SketchUp Pro. Bijna al mijn kunstwerken worden uiteindelijk in SketchUp getekend. Niet alleen is het hierdoor professioneel te presenteren aan opdrachtgevers, maar ook in de realisatiefase van een kunstwerk komen de bouwtekeningen uit SketchUp. Door zowel de 3D tekeningen als de bouwtekeningen worden oppervlaktes en afmetingen heel erg inzichtelijk.”

Tot slot: zou jij SketchUp aanraden aan collega-kunstenaars en waarom?
“Zeker, zeker! Het programma werkt zeer intuïtief in vergelijking met de zeer ingewikkelde en dure 3D programma’s die normaliter gebruikt worden. Het is zeer makkelijk zelf te leren, waardoor je eigenlijk zonder enige ervaring met 3D ontwerpen toch heel gave dingen kunt ontwerpen. Vooral de uitgebreide hulpvideo’s zijn zeer handig!”